Rente, verontwaardiging en pensioen

De rente heeft door de eeuwen, ja zelfs door de millennia heen, voor ophef gezorgd. Volgens de geschiedschrijvers was zo’n 5.000 jaar geleden voor het eerst sprake van rente, en wel in Mesopotamië, dat in het huidige Irak en noordoosten van Syrië ligt. De rente werd toen uitgedrukt in hoeveelheden zilver of graan. Er bestond zelfs al regelgeving over de maximale hoogte van de rente en wanneer deze mocht worden geïnd. En dat was niet voor niets: wanneer er schulden worden gemaakt, ligt ruzie op de loer.

Tweedeling door rente
De Griekse filosofen Plato en Aristoteles vonden het in rekening brengen van rente geen goede zaak. Het onderstreepte het verschil tussen de rijke en arme bevolking en zaaide zo tweedeling in de maatschappij. Met name Aristoteles vond het onnatuurlijk om geld te verdienen zonder daarvoor arbeid te leveren. Geld hoorde slechts een ruilmiddel te zijn.

Verbod op rente
In de middeleeuwen nam de Katholieke kerk deze gedachtegang over en verbood de Paus het vragen van rente. Ook andere religies en samenlevingen hebben van tijd tot tijd het berekenen van rente verboden. De Sharia, de islamitische wetgeving, kent dit verbod nog steeds. Het is duidelijk dat discussies over rente de nodige ophef kunnen veroorzaken.

Rente als tijdswaarde van geld
Anders dan Aristoteles vinden wij tegenwoordig in Nederland dat geld niet alleen een ruilmiddel is. Wij gebruiken rente ook om de tijdswaarde van geld te bepalen. Volgens de regels waarderen pensioenfondsen hun verplichtingen – dat zijn de pensioenen die vaak ver in de toekomst worden uitbetaald - in euro’s van nu, met behulp van de rente. De dekkingsgraden van de meeste pensioenfondsen zijn daardoor sterk afhankelijk van het renteniveau.

Ander pensioenstelsel
In de afgelopen jaren daalde de rente fors en leidde tot lagere dekkingsgraden en daardoor tot minder koopkrachtige pensioenen. Oud en jong is daar verontwaardigd over. Het is een belangrijke reden om over te gaan op een ander pensioenstelsel. Een stelsel waarin de rente een minder belangrijke rol lijkt te spelen en waar we vooral naar het opgebouwde vermogen per deelnemer kijken. Dat vermogen is onder invloed van de gedaalde rente namelijk sterk toegenomen.

Stijgende rente en dekkingsgraad
In de afgelopen maanden is de rente weer eens iets gestegen. Onze actuele dekkingsgraad steeg van eind vorig jaar tot eind mei van 102,6% naar 113,5%. De hogere rente neemt daarvan 5,8 procentpunt voor haar rekening; goede beleggingsopbrengsten waren verantwoordelijk voor de rest. Dat is natuurlijk goed nieuws.

Omgekeerde beweging
Als de rente de komende jaren doorstijgt - iets wat niet algemeen wordt verwacht maar ook niet is uitgesloten - dan bestaat de kans op een omgekeerde beweging dan die we in de afgelopen jaren hebben gezien. Zoals hogere dekkingsgraden, toeslagverleningen, maar gedaalde vermogens per deelnemer.

Ik zie de bui al hangen… De rente zal ook de komende duizend jaar nog wel tot discussie leiden. Wat denkt u?

Mark Rosenberg,
Bestuurslid BPF Schilders
​
Wilt u reageren? Graag! Klik hieronder op 'Reacties' (uw e-mailadres is niet zichtbaar)

---